Een gesprek met Evi Filippou door Chantal De Waele
Wegens Covid-19 werden de Lunalia concerten van Evi Filippou jammer genoeg geannuleerd, maar dit interview willen we jullie niet onthouden.
We all have to trust the music
Volos - Berlijn
Jij bent een energiek en krachtig meisje, jij zou percussie moeten doen. Soms wordt een leraar door de goden gezonden, in het geval van Ευδοξία Φιλίππου waren dat heel concreet de Griekse goden uit Arni, nabij Volos in Thessalië. Evi Filippou was zeven en weigerde blokfluit te studeren, piano dan maar - zij het ook niet van harte. Een andere lerares van de muziekschool merkte op hoe verdomd goed ze wel was, dat ze talent had om hier echt iets mee te doen. En dan was er tenslotte de muziekleraar die haar aanmoedigde om vanuit hun kleine Griekse stadje bredere horizonten op te zoeken. Evi is vijftien als ze deelneemt aan een zomerstage percussie van het Mozarteum in Salzburg. De wereld ligt open, maar de weg gaat niet over rozen.
Op haar zestiende komt Evi Filippou in Berlijn terecht en doet er auditie maar wordt niet meteen aangenomen. De volgende keer kan ze in vijf scholen tegelijk beginnen, ze kiest voor de prestigieuze Hanns Eisler Hochschule für Musik, waar ze in 2019 haar master behaalt. Een zeer competitief milieu waar het knokken is om als persoon overeind te blijven. Berlijn blijkt het paradijs van de muziek waar ze in contact komt met het hele spectrum van klassiek tot hedendaags, musical, muziektheater, … Tegelijk heeft ze kritiek op het pedagogisch model dat de school hanteert. Muziek is niet iets wat je in een doosje kan stoppen en er ten gepasten tijde weer uithalen. Tot haar ontzetting stelt ze vast dat veel jonge musici er na hun opleiding de brui aan geven, ‘genoeg’ hebben van de muziek.
Het timeframe om uit te breken had beter gekund. Het was in 2010, in volle Griekse crisis met een dreigende Grexit dat deze jonge Griekse haar vaderland verliet. De ouders Filippou zijn dan wel geen muzikanten maar hebben haar toch altijd moreel gesteund. Welke familie is niet trots om een professionele muzikant voort te brengen? Ze zijn ondernemers uit de middenklasse die na enkele jaren Griekse crisis financieel over de kop gingen. Dan maar op eigen kracht. Een beurs heeft Evi nooit gekregen maar ze had een droom. Muziek spelen op straat, op verjaardagsfeestjes, privé-concerten, ijsjes scheppen, serveren in Griekse restaurants… Noem het en Evi Filippou heeft het gedaan om geld voor haar muzikale opleiding bijeen te krijgen.
Beethoven
Ondanks het knellende systeem van de opleiding blijft Evi doordrongen van de kracht van de muziek die ze sinds haar zevende al koestert. Muziek, zegt ze, is net als poëzie in staat de tijd stil te zetten zowel voor wie ze speelt als voor wie ze beluistert. Tegenwoordig verlangt iedereen altijd maar naar nog groter, nog perfecter. Als we nu eens gewoon de muziek vertrouwden, ze blijkt immers te werken. Daarom hou ik zoveel van Beethoven, hij vertrouwt de muziek tenminste. Beethoven is een fantastische componist bij wie de essentie altijd simpel is. Hij durft bijvoorbeeld te vertrouwen op de kracht van een simpele C- majeur om vandaaruit tot iets groots te komen. Wij beginnen veel te complex, met veel te veel elementen tegelijk, want het moet interessant zijn, denken we - niet doen! Zo schieten we ons doel voorbij. Hou het simpel, maak het kleiner. Vertel een verhaal, zoals Ludwig van Beethoven.
Opera Lab Berlin
Omdat er ook ergens een actrice in haar schuilt is Filippou gefascineerd door opera, dat typisch Germaanse, Europese genre dat muziek, taal en beweging combineert. Ze is één van de founding mothers van het experimenteel collectief Opera Lab Berlin, een multidisciplinair gezelschap dat zijn eigen curator is en waar de uitvoerders centraal staan. Zoals de naam het zegt, is OLB een werkplaats waar muzikanten gepassioneerd zoeken naar nieuwe vormen van muziektheater. De beeldspraak die ze daarbij hanteren is die van distilleren, filteren, koken en verhitten, mengen en kristalliseren, bevriezen en weer smelten, alle genres van het bestaande hedendaagse repertoire brengen ze bij mekaar om uiteindelijk iets nieuws te ontdekken. Stel je voor, zonder er erg in te hebben luisteren mensen naar ‘weird music’ van Stockhausen, Lachenmann, Aperghis, Kagel … Ons spelplezier, onze humor maakt zogenaamd moeilijke muziek verteerbaar en toegankelijk voor wie anders nooit naar hedendaagse muziek zou luisteren. Hedendaags betekent voor ons trouwens vooral dat we voeling houden met de realiteit waarin we leven, los van de culturele ‘Zeitgeist’.
Berlin Revolutions Revolutions
Over Berlijn zegt Evi Filippou hetzelfde als over Parijs waar ze ook een tijd gewoond heeft: te groot en te eenzaam. In feite werkt de wereld overal op dezelfde manier, op mensenmaat zoals in een dorp. Social media stillen zogezegd onze communicatiehonger, maar dat zijn geen vriendschappen, dat zijn hoogstens netwerken. Waarom bel ik jou niet persoonlijk op om je uit te nodigen voor mijn concert van vanavond? De wereld valt in stukken, ja dat is een cliché. Maar ik zie hoe alleen mensen zijn. Die hele hipsterbeweging waarvan Berlijn doordrongen is gaat verrassend genoeg over politiek correct zijn, niet over engagement. Dat is geen passie maar καταστροφή een ramp! Vriendelijk en beleefd zijn zonder liefde, ik hààt het. Dit zijn net belangrijke tijden om liever voor elkaar te zijn, zei Evi Filippou, vlak voor de Coronacrisis mensen verder uit elkaar haalde. ‘Go small‘ is haar boodschap, haar plan voor een Berlijnse Revolutie.
2020 – 2030
FF Duet met Evi Filippou en Katerina Fotinaki (zittend).
Zolang Evi Filippou studeerde was het haar plicht en opdracht zowat alles uit te proberen, nu maakt ze haar eigen keuzes en hoeft ze geen tijd meer te verliezen met collega’s die niet even authentiek met muziek omgaan als zijzelf. Er moet waarheid in zitten of ze begint er niet aan. Daarbij verwijst ze naar een lezing van acteur en schrijver John Cleese rond creativiteit. Cleese raadt aan tijd te nemen om je af te zonderen, in lockdown te gaan bij voorkeur samen met iemand die je artistiek vertrouwt. Voor Evi Filippou is de Griekse zangeres Katerina Fotinaki, met wie ze naar festival Lunalia 2020 zou komen, zo iemand. Omdat de twee vrouwen zo verschillend zijn, om te beginnen al qua leeftijd, gaan ze voortdurend in discussie en brengen zo het beste in elkaar naar boven. Samen met Katerina Fotinaki gaat ze nu op zoek naar haar eigen zangstem, een hele opdracht, vindt ze zelf, want iedereen imiteert algauw zijn voorbeelden. Melodie-percussie spelen zoals marimba en er dan nog bij zingen, dan heb je alles ineen, de meest essentiële vormen van muziek. A ticket to Heaven.
Meteen na haar studies van klassieke percussie begon ze met een eigen band Evi and the Inevitables. Kan een klassieke percussioniste ook een frontvrouw zijn? Hoever liggen Mozart en Cole Porter uit elkaar? Waar iedereen digitaal en minimaal gaat, kiest Evi and the Inevitables voor analoog en maximaal. In de toekomst ziet ze zich nog altijd actief in de hedendaagse muziek naast klassieke muziek solo. Ook mikt ze op meer improvisatie, en interactieve muziek in relatie met de andere. Zuid-Amerika, Brazilië, Cuba, Puerto Rico, … staan op haar verlanglijstje in de eerste plaats omwille van de muziek.
In ons land was ze begin 2020 te horen in het Concertgebouw in Brugge tijdens Wings and Roots, een documentaire-concert rond third culture kinderen in een productie van harpiste Andrea Voets met wie ze eerder al het programma Xenitia maakte, een muzikale roadtrip in de voetsporen van Griekse migranten.
Lang is de lijst van geannuleerde concerten. Tot nader order zijn Fotinaki en Filippou in augustus mee te maken op het jaarlijks zomerfestival Mουσικό Χωριό, in Agios Lavrentios nabij de Pelion in Griekenland. Voorlopig zullen we niet weten welk Beethovennummer ze samen met saxofonist Hayden Chisholm op geheel eigenzinnige wijze zou gecovered hebben voor Lunalia 2020. Op dit moment verdiept la Filippou zich in Gertrude Stein, God weet tot welk programma dat zal inspireren.
Chantal De Waele,
Lunalia, april-mei 2020
Om helemaal in de muzikale sfeer van Evi Filippou te komen, delen we hieronder enkele filmpjes: